काठमाण्डौं । नेपाल राष्ट्र बैंकले एक हजार रुपैयाँ दरका ४३ करोड थान नोट छाप्ने भएको छ । केन्द्रीय बैंकले नोट छपाइका लागि अन्तर्राष्ट्रिय टेन्डर आह्वान गरेको छ । राष्ट्र बैंकले चार खर्ब ३० अर्ब रुपैयाँ नोट छपाइका इच्छुक कम्पनीले डिजाइन, प्रिन्ट र वितरणको प्रस्ताव बैंकमा ३० दिनभित्र पेस गर्न आह्वान गरेको छ ।
बैंकले यी नोट आगामी तीन वर्षका लागि पुग्ने गरी छाप्न लागेको हो । तीन वर्षअघि मात्रै बैंकले ४० करोड थान नोट छापेको थियो । नेपाली नोटहरूको छपाइको जिम्मा प्रायः चिनियाँ कम्पनीले हात पार्दै आएको छ । यसअघि चिनियाँ कम्पनी चाइना प्रिन्टिङ एन्ड मिन्टिङ कम्पनीले ५ र १० रुपैयाँका नोट छाप्ने ठेक्का पाएको थियो ।
के छ नोट छाप्ने प्रक्रिया ?
नेपाल राष्ट्र बैंकको अनुसन्धान विभागले अर्थतन्त्रको आकार, विदेशी मुद्राको सञ्चिति, सुन, चाँदीलगायतका बहुमूल्य द्रव्यहरूको सञ्चिति र अन्तर्राष्ट्रिय मुद्राकोषमा रहेको एसडिआर सुविधालगायतको अध्ययनका आधारमा नोट छपाइको परिमाण तोकेर मुद्रा व्यवस्थापन विभागमा पठाउने गर्छ ।
विभागले आवश्यक परिमार्जन संशोधन, मौज्दात रहेको नोट, बैंक तथा वित्तीय संस्थाले माग गरेको नोट, धुल्याउने नोट, टेन्डर प्रक्रिया तथा सार्वजनिक खरिद ऐन तथा नियमावली र गभर्नरको हस्ताक्षरसहितका प्रक्रिया पूरा गरेर राष्ट्र बैंक सञ्चालक समिति प्रस्तुत गर्छ ।
सञ्चालक समितिले अर्थ मन्त्रालयको आर्थिक नीति विश्लेषण महाशाखा हुँदै मन्त्रिपरिषद्मा नोट निष्कासनका लागि प्रस्ताव पठाउँछ । मन्त्रिपरिषद्ले स्वीकृत गरेपछि मात्रै नोट छपाइ सुरु हुने गर्छ ।
मन्त्रिपरिषद्ले नै नोटको ‘सेक्युरिटी फिचर’ (नोटमा प्रयोग हुने निसान, छाप, आकार, प्रकार जनावर, हिमाल तथा नोटको गुणस्तर, असली र नक्कली नोट छुट्याउनका लागि प्रयोग हुने वाटरमार्क) सम्बन्धी आवश्यक निर्णय गर्छ । नेपालमा नोटको छपाइ नहुने भएकाले नेपाल राष्ट्र बैंकले ग्लोबल टेन्डर आह्वान गरी सबैभन्दा कम मूल्यमा नोट छाप्ने कम्पनीलाई छपाइका लागि अनुमति दिने गर्छ ।
कति लाग्छ खर्च ?
०७६ मा राष्ट्र बैंकले एक हजार रुपैयाँका नोट छाप्न चिनियाँ कम्पनी चाइना बैंक नोट प्रिन्टिङ एन्ड मिन्टिङसँग असोज १२ मा सम्झौता गरेको थियो । त्यतिवेला एक हजारको एउटा नोट छाप्न तीन रुपैयाँ ३७ पैसा लाग्ने भएको थियो । बैंकले नोट छाप्न चिनियाँ कम्पनीसँग ९१ लाख ९० हजार अमेरिकी डलरमा सम्झौता भएको थियो ।
यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
